Waarom je best niet elk gezondheidsonderzoek zomaar gelooft.

Vaak worden we door de media overspoeld met info over voeding en gezondheid. Elke dag haalt de media wel een nieuw onderzoek aan met al te gekke resultaten: rode wijn houdt je jong, spinazie mag je niet opwarmen in de microgolfoven, koolhydraten maken je dik, van kokosolie slank je af, …Er zijn een aantal redenen waarom je bij gepubliceerde onderzoeken best even wat vraagtekens zet.

Verschillende soorten onderzoeken

Er bestaan verschillende soorten onderzoeken elk met een verschil in bewijskracht. Om tot een conclusie te komen zijn idealiter meerdere onderzoeken noodzakelijk. Eén groot onderzoek is niet voldoende om een conclusie te trekken. Om een beter begrip te hebben over de verschillende onderzoeken lichten we hieronder de drie meest voorkomende kort (en begrijpelijk) toe.
 

1. Experimenteel onderzoek: 

Bij dit soort onderzoek wordt het experiment meestal opgezet om een bepaalde hypothese te testen. Je meet bijvoorbeeld het effect van A op B. Je gaat één variabel aanpassen zodat je het effect hiervan kan meten.

Het effect meet je door middel van een experimentele groep en een placebogroep (controlegroep).
 

2. Observationeel onderzoek

Bij dit onderzoek worden relaties tussen verschillende factoren geobserveerd en geanalyseerd. Bijvoorbeeld de inname van rode wijn op hart-en vaatziekten. 

Echter wordt het verband niet automatisch bewezen wanneer er een relatie tussen beiden gevonden wordt. De relatie kan toevallig zijn of er kunnen andere factoren een invloed hebben.
Met andere woorden: dit is een goede start, maar verder onderzoek is noodzakelijk. 

Observationeel onderzoek en experimenteel onderzoek vullen elkaar vaak aan.
 

Meestal heb je meerdere onderzoeken nodig die elkaar aanvullen.

3. Dieronderzoek 

Dit is zoals de naam het zelf zegt onderzoek dat uitgevoerd wordt op dieren. Er wordt bijvoorbeeld gekeken hoe ratten reageren op bepaalde voedingsmiddelen.

Een belangrijke kanttekening is dat de behaalde resultaten via dierproeven niet automatisch mogen worden doorgetrokken naar de mens. Het effect bij een rat is geen garantie dat dit ook hetzelfde effect zal geven bij de mens.
Tenslotte moeten we er rekening mee houden dat ratten vaak met een extreem hoge dosis worden behandeld. Deze dosis is vaak niet realistisch voor mensen. 

De resultaten kunnen natuurlijk wel aanleiding geven tot extra onderzoek. 
 

Kort door de bocht

Wanneer onderzoeken in de media verschijnen, worden deze vaak opgepikt omdat ze interesse of sensatie opwekken bij het grote publiek. De media vertaalt onderzoeksresultaten echter regelmatig te letterlijk of ongenuanceerd.
 

Laten we als voorbeeld het verband tussen alcoholgebruik en longkanker nemen. Overmatige alcoholgebruikers kunnen een groter risico hebben op het ontwikkelen van longkanker. Hieruit zou je kunnen concluderen dat alcohol longkanker in de hand kan werken. De oorzaak van het verhoogd risico op longkanker is echter te wijten aan het feit dat overmatige alcoholgebruikers vaak ook rokers zijn.  Niet de alcoholconsumptie maar het rookgedrag heeft dus een invloed op het ontwikkelen van longkanker.

(Bron: https://www.nice-info.be/sites/default/files/2018-12/2013_03_NN_Op-zoek-naar-de-waarheid.pdf)
 

(On)afhankelijk onderzoek 

Onderzoekers en hun onderzoek kunnen door verschillende instanties gefinancierd worden. Dat kan bijvoorbeeld door overheidsinstanties (onafhankelijk onderzoek) zijn of door privé-bedrijven zoals fabrikanten. Wanneer fabrikanten een onderzoek sponsoren is dat meestal om hun eigen product in een goed daglicht te brengen. 

Het is niet zo dat die onderzoekers foutief onderzoek uitvoeren en publiceren, maar de focus zal eerder liggen op het aantonen van positieve elementen van het product.
 

Wanneer fabrikanten een onderzoek sponsoren is dat meestal om hun eigen product in een goed daglicht te brengen. 

Wanneer de rode wijn industrie dus onderzoek uitvoert om de gezondheidseffecten van wijn te analyseren, zal het eerder focussen op de positieve dan de negatieve gezondheidseffecten.  Zo zal het eerder nagaan of rode wijn een gunstig effect heeft op hart-en vaatziekten dan nagaan of rode wijn al dan niet kankerverwekkend is. Sommige media zullen hieruit onterecht concluderen dat het drinken van rode wijn goed is voor de gezondheid. Deze laatste conclusie is iets te kort door de bocht.
 

Niet altijd betrouwbaar

De gepubliceerde artikels met betrekking tot onderzoeken zijn niet altijd even betrouwbaar. Zoals we hierboven al hebben toegelicht is het namelijk zo dat één onderzoek niet uitsluitend is. Meestal heb je meerdere onderzoeken nodig die elkaar aanvullen. Bijvoorbeeld: een dieronderzoek dat resulteert in een experimenteel onderzoek. Of een observationeel onderzoek aangevuld met een experimenteel onderzoek.
 

Gebruik je gezond verstand en onthoud dat overdaad bijna altijd schaadt.

Denk maar aan het onderzoek dat rode wijn het verouderingsproces kan tegengaan. Men gaf ratten de stof resveratrol (de stof in rode wijn). De conclusie luidde: drink rode wijn en je blijft jong. Wat men vergat te vermelden is dat je dan wel 100 flessen rode wijn per dag zou moeten drinken om de ‘voordelen’ hiervan te krijgen.
 

Conclusie

Het lezen van onderzoeken kan enorm interessant zijn, maar het is belangrijk dat de resultaten in de juiste context geplaatst worden.

Onderzoek naar het effect van voeding op onze gezondheid is redelijk complex. Dus het is niet onverstaanbaar dat er onnauwkeurige of ongenuanceerde berichten in de media gepubliceerd worden. Zeker als je het simpel en hapklaar wil houden. Dan kan er al snel kort door de bocht gegaan worden. Dat laatste kan meer kwaad dan goed doen.

Wij raden dus vooral aan om je gezond verstand te gebruiken en te onthouden dat overdaad bijna altijd schaadt. Verder zijn de Belgische voedingsaanbevelingen gebaseerd op uitgebreid voedingsonderzoek en betrouwbaar, die kan je met een gerust hart volgen. En deze blog natuurlijk ook 😉 .

En heb je toch nog vragen over jouw levensstijl? Dan kan een gratis coachingsessie soelaas bieden. Het gesprek is volledig vrijblijvend en volledig gericht op jouw unieke situatie. Alle info + inboeken kan via deze link.